Birleşmiş Milletler’in kuruluşundan bu yana, ABD sadece en güçlü aktör değil, aynı zamanda sistemin mali ve siyasi sigortası oldu. Bugün ise “ABD’siz BM mümkün mü?” sorusu, reel bir ihtimalden çok küresel düzenin yaşadığı sancıların sembolü haline geliyor.
ABD’nin İkilemi
ABD, BM’yi gerektiğinde kullanışlı bir araç, gerektiğinde de göz ardı edilen bir yapı olarak görüyor. Bu çifte standart, özellikle Ortadoğu çatışmaları, iklim anlaşmaları ve küresel güvenlik krizlerinde açıkça ortaya çıkıyor. Washington’un “kurallara dayalı düzen” vurgusu, kendi çıkarlarıyla çeliştiğinde kolayca geri planda kalıyor.
Küresel Güç Kayması
Çin ve Rusya’nın yükselen etkisi, Hindistan ve Brezilya gibi ülkelerin daha fazla söz sahibi olma isteği, aslında ABD’nin BM’deki belirleyici rolünü zayıflatıyor. Ancak bu kayma, ABD’nin tamamen devre dışı kalacağı anlamına gelmiyor; daha çok onun gücünün görece sınırlanacağı bir döneme işaret ediyor.
“ABD’siz BM” Söyleminin Anlamı
Bu söylem, aslında iki katmanlı okunmalı:
- Bir yandan Washington’a “tek taraflı politikalardan vazgeç” mesajı veriyor.
- Öte yandan BM içinde daha demokratik, kapsayıcı ve bağımsız bir yapının talep edildiğini gösteriyor.
Gerçekçi mi, Hayali mi?
ABD olmadan BM’nin mali yapısı çöker mi? Belki kısmen evet. ABD olmadan BM daha tarafsız ve kapsayıcı olur mu? Muhtemelen evet. Asıl mesele, bu iki ihtimal arasındaki dengeyi kurmakta. Çünkü BM, ABD’nin eksikliğinde güç kaybederken, aynı zamanda meşruiyet kazanabilir.
Sonuç: Bir Uyarı Senaryosu
“ABD’siz BM” bugün için gerçekçi bir hedef değil. Ancak bu tartışmanın kendisi, Washington’a ve küresel sisteme verilen güçlü bir uyarı: Dünyanın çok kutuplu geleceğinde hiçbir aktör, mutlak hakimiyet kuramayacak. BM de ya bu değişime uyum sağlayacak ya da tarihin bir parantezinde kalacak.