ABD Başkanı Donald Trump'ın bir yandan Ukrayna'ya meydan okuması, bir yandan Avrupa ülkelerini yalnız bırakması Avrupa'yı savunma alanında arayışlara itti. Avrupa Ordusu'nun kurulması fikri bir kez daha gündemde, bu kez daha güçlü bir dille; ancak yine temelsiz. Peki, Türkiye Avrupa Ordusu'na nasıl bakıyor? Türkiyesiz bir Avrupa Ordusu mümkün mü?
ABD’de Donald Trump’ın başkanlık dönemi, küresel sistemde değişim ve dönüşüme kapı araladı.
İkinci Dünya Savaşı sonrası kurulan sistem, artık yalnızca sorgulanmakla kalmıyor; rafa kalkma ihtimaliyle de karşı karşıya. Gerek Avrupa, gerek ABD, gerekse Asya-Pasifik hattında saflar, yarım asırdan sonra ilk kez bu kadar belirsiz bir süreçte.
ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı askeri desteğin kesilme ihtimali, Avrupa’nın bu boşluğu doldurup dolduramayacağı sorusunu gündeme getirdi. NATO’nun geleceği, Avrupa’nın kendi ordusunu kurma fikri ve Türkiye’nin Avrupa güvenlik sistemine entegrasyonu gibi konular, uluslararası siyasetin en kritik başlıkları arasında yer alıyor.
ABD Başkan Yardımcısı JD Vance de 14 Şubat’ta Münih Güvenlik Konferansı'nda yaptığı konuşmada, Avrupa'nın "kendi savunması için büyük bir adım atması gerektiğini" vurguladı. ABD'nin bu keskin politika değişikliği Avrupa liderlerini alarma geçirdi.
17 Şubat'ta Paris'te, Rusya-Ukrayna savaşını ve kıtanın güvenliğini konuşmak üzere acil bir toplantı düzenlendi. Türkiye, daha önce Fransa’da düzenlenen iki toplantıya davet edilmemişti. Londra zirvesi ise, Türkiye'nin bu süreçte davet edildiği ilk toplantıydı. Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan temsil etti.
17 Avrupa liderinin katıldığı zirvede dört temel konuda mutabakata varıldı:
-
Ukrayna'ya askeri yardımların devam etmesi
-
Barış müzakerelerinde Kiev'in masada olması
-
Avrupa liderlerinin, gelecekteki olası bir Rusya saldırısını caydırmayı hedeflemesi
-
Ukrayna'yı savunmak ve barışı garanti altına almak için "gönüllüler koalisyonu" oluşturulması
Avrupa ülkelerinin savunma harcamaları ne düzeyde?
Avrupa ülkeleri ABD’siz bir tabloya hazır mı?
Avrupa ve Kanada’daki NATO üyelerinin ortalama harcaması, GSYİH'nin yüzde 2’si olarak tahmin ediliyor.
Polonya, üst üste ikinci yıl en fazla harcama yapan ülke oldu ve GSYİH'sinin yüzde 4,1'ini savunmaya ayırdı. Estonya yüzde 3,4 ile ikinci sırada yer alırken, ABD yüzde 3,4 ile üçüncü sırada bulunuyor ve son on yıldır bu seviyede harcama yapıyor. Birleşik Krallık ise yüzde 2,3 ile dokuzuncu sırada yer alıyor.
ABD Başkanı Donald Trump ile Ukrayna lideri Volodimir Zelenski arasındaki tartışmanın ardından Kiev-Washington hattında belirlenecek yol haritası merak edilirken, ilk çağrı Zelenski’den geldi.
ABD'nin yardımları çekme ihtimaline karşılık Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, bir "Avrupa Ordusu" kurulması çağrısında bulundu.
Zelenski, 15 Şubat’ta yaptığı açıklamada, “Gerçekçi olalım. Artık Amerika’nın, Avrupa’yı tehdit eden bir konuda ‘hayır’ deme ihtimalini göz ardı edemeyiz” dedi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da yeni bir sürece işaret etti. Rusya’nın Avrupa’nın güvenliği için tehdit olmaya devam ettiğini vurgulayan Macron, önümüzdeki hafta Avrupalı Genelkurmay Başkanlarıyla Paris’te bir araya geleceğini duyurdu.
ABD'nin ittifaktan ayrılması veya askeri desteği çekmesinin pek çok sonucu olacağı kesin. Ancak doğacak siyasi boşluk da en az askeri boşluk kadar önemli.
2024 yılında Macron’un Avrupa Ordusu önerisine destek vermeyen ülkeler bile şimdi milyarlarca dolarlık askeri yatırım yapma ve fon ayırma sözü veriyor. Ancak Avrupa’nın, Baltık bölgesinde olası bir Rus saldırısına karşı kendini savunabilmesi için 1.400 tank, 2.000 piyade muharebe aracı ve 700 topçu sistemi ile donatılması gerekiyor.
Avrupa’nın karşı karşıya kalacağı en büyük zorluk ise maliyet değil, insan kaynağı olabilir. Ancak hatırlatmak gerekir ki İkinci Dünya Savaşı sonrası ABD Başkanı David Eisenhower’ın teklif ettiği Avrupa Ordusu’na itiraz eden Fransa, yaklaşık 8 yıldır bu fikri savunuyor.
Türkiye Avrupa Ordusu’na nasıl bakıyor?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu konuda net konuştu:
“Türkiyesiz bir Avrupa güvenliği düşünülemez.”