Kafatası karıncası, bilimsel adıyla Cephalotes spp., ağaç tepelerinde yaşamayı tercih eden ve sıra dışı morfolojik özellikleriyle tanınan bir karınca türüdür. Bu karıncalar, özellikle başlarının şekliyle, yani adeta bir zırh gibi geniş ve yassı duran “kafatası” benzeri baş yapılarıyla dikkat çekerler.
Bu baş yapısı yalnızca ilginç bir görünüm sunmakla kalmaz; aynı zamanda savunma amaçlı kullanılır. Kolonilerinin yaşadığı ağaç kovuklarının girişini, bu düz başlarını kapı gibi kullanarak düşmanlara karşı kapatabilirler. Bu özellikleriyle doğada oldukça özgün bir savunma stratejisi geliştirmişlerdir.
Cephalotes karıncaları aynı zamanda “glide eden” yani süzülen karıncalar olarak da bilinir. Ağaçtan düştüklerinde serbest düşmek yerine, yönlerini kontrol ederek gövdeye ya da dallara iniş yapabilirler. Bu da onların hem hayatta kalma şansını artırır hem de ağaçlar arasında etkili bir şekilde hareket etmelerini sağlar.
Tropikal ormanlarda yaygın olarak bulunan bu tür, bitki öz suları, mantarlar ve küçük böceklerle beslenir. Kolonileri genellikle ağaçların içindeki oyuklarda bulunur ve birbirine sıkı sıkıya bağlı bireylerden oluşur.
Doğadaki çeşitliliğin ve evrimsel uyumun dikkat çekici örneklerinden biri olan kafatası karıncası, yalnızca görünüşüyle değil, davranışsal zekasıyla da bilim insanlarının ilgisini çekmektedir. Özellikle hareket kabiliyeti ve baş zırhı, onu ekosistem içindeki eşsiz türlerden biri haline getiriyor.