AA-Üsküp
O dönemki adıyla Makedonya'da, eski Yugoslavya'dan 1991'de savaşmadan ayrılarak bağımsızlığın ilan edilmesinin ardından kabul edilen ilk anayasa, başta Arnavutlar olmak üzere, ülkedeki diğer azınlık grupların haklarına bazı kısıtlamalar getirdi.
Ana dillerinde yüksek eğitim hakkı talep eden Arnavutlar, 1994'te üniversitelerini kurdu.
Dönemin hükümeti tarafından desteklenmeyen bu hareket sonrası polis, üniversite binasını yıktı. Burada çıkan arbedede bir kişi hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı.
Arnavut bayrağının kullanılması için de direten Arnavutlar, yoğun olarak yaşadıkları Gostivar ve Kalkandelen'deki belediye binalarına 1997'de kendi bayraklarını astı ancak hükümet yetkilileri bu hareketi yasa dışı ilan ederek bayrakları indirdi. Polisin müdahalesi, yeni gözaltılara ve ölümlere neden oldu.
Ohri Çerçeve Anlaşması'na giden yol
Ohri Çerçeve Anlaşması'na giden yolda iç karışıklıklar, 22 Ocak 2001'de bir grup silahlı Arnavut'un ülkenin kuzeybatısındaki Kalkandelen şehrine bağlı Teartse köyündeki polis karakoluna yaptığı saldırıyla başladı, bir polis hayatını kaybetti, üç polis yaralandı. Saldırının sorumluluğunu, Ulusal Kurtuluş Ordusu (UÇK) adlı grup üstlendi.
Çatışmalar, bahar aylarında ülkenin diğer şehirlerinde farklı yoğunlukta devam etti.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ile NATO arabuluculuğunda 5 Temmuz'da genel ateşkes anlaşmasına varıldı, sonrasında her iki taraf da birçok kez anlaşmayı ihlal etti.
Kimilerine göre "iç savaş" olarak nitelendirilen ve 22 Ocak-12 Kasım 2001'de meydana gelen olaylarda, çatışan her iki taraftan yüzlerce kişi hayatını kaybetti, on binlerce kişi yerlerinden edildi.
Çatışmalar, ülkenin kuzey ve kuzeybatısındaki bölgelerin yanı sıra başkent Üsküp yakınlarında da devam etti, ülkenin farklı şehirlerinde şiddet olayları yaşandı.
Ohri Çerçeve Anlaşması
Ülkedeki en büyük siyasi partiler, 13 Ağustos 2001'de Avrupa Birliği (AB) ve ABD'den özel temsilcilerin bulunduğu taraflarla, iç karışıklıkları sona erdiren Ohri Çerçeve Anlaşması'nı, ülkenin güneybatısındaki Ohri şehrinde yaklaşık 2 ay süren müzakerelerin sonunda imzaladı.
Anlaşmayla çatışmalar son ererken etnik Arnavutların ülkedeki haklarının artırılması için bir başlangıç noktası oluşturdu.
Anlaşmada, Arnavutçanın resmi dil olmasının yanı sıra yerel yönetimlerin gelişimi, ayrımcılık yapılmaması, adil temsil, dil, kültür, eğitim ve semboller gibi konularda özel meclis prosedürlerinin uygulanması, eğitim, kimlik gibi konular da yer aldı.
Bu kapsamda, Makedoncanın yanında Arnavutçanın da resmi dil olmasını öngören, 11 Ocak 2018'de Kuzey Makedonya Meclisinde onaylanan "Dillerin Kullanımı Yasası" ile Arnavutça, ancak 15 Ocak 2019'da ülke genelinde ikinci resmi dil oldu.
Ayrıca ülkenin herhangi bir şehrinde Makedoncanın yanı sıra yüzde 20'nin üzerinde konuşulan bir dilin daha resmi dil olması kararı alındı. Bu kapsamda Türklerin yoğun olarak yaşadığı birçok belediyede Türkçe de resmi dil oldu.
Anlaşmanın uygulanması kapsamında 2004'te hükümetin parçası olan Ohri Çerçeve Anlaşması'nın uygulanmasından sorumlu sekretarya da kuruldu. Sekretarya daha sonra Siyasi Sistem ve Topluluklar Arası İlişkiler Bakanlığına dönüştürüldü.
Bakanlık geçen yıl yapılan değişiklikler ile Topluluklar Arası İlişkiler Bakanlığı adını aldı.
Ohri Çerçeve Anlaşması'nda Türkler
Ülkede nüfusun yaklaşık yüzde 4'ünü oluşturan Türkler ise anlaşmanın üzerinden yıllar geçmesine rağmen "haklarının yeterince verilmediğini" düşünüyor.
Kendilerini, ülkenin kurucu unsurları arasında sayan Kuzey Makedonya Türkleri, başta yerel yönetimler olmak üzere devlet düzeyinde de daha fazla temsil edilmek istiyor.
Türkler, "Kuzey Makedonya'nın üçüncü büyük topluluğu olarak", OÇA'nın, kendilerini de kapsayacak şekilde revize edilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Kuzey Makedonya'nın demografik yapısı
Kuzey Makedonya'da Eylül 2021'de yapılan nüfus, hanehalkı ve konut sayımına göre, ülke nüfusu 1 milyon 836 bin 713.
Kuzey Makedonyalı Türkler, nüfusun yüzde 3,86'sını oluşturarak üçüncü sırada yer aldı.
Ülkede, Makedonlar nüfusun yüzde 58,44'ünü, Arnavutlar yüzde 24,3'ünü, Romanlar yüzde 2,53'ünü, Sırplar yüzde 1,3'ünü, Boşnaklar yüzde 0,87'sini ve Ulahlar yüzde 0,47'sini oluşturuyor.
Farklı etnik unsurları kapsayan "diğer" kategorisinde yer alanlar da nüfusun yüzde 1,03'ünü teşkil ederken, sayımda verileri idari kaynaklardan alınanlar ise yüzde 7,2 olarak kayıtlara geçti.
Ülkede bir önceki sayım 2002 yılında yapılmıştı.