Hayatı ve Kariyeri
Nizamülmülk, küçük yaşta Kur'an-ı Kerim'i ezberlemiş ve devrin önde gelen âlimlerinden dersler almıştır. 1059 yılında Gazneliler'in Horasan valisi olarak atanmış, ardından Selçuklular'ın Belh valisi olarak görev yapmıştır. 1064 yılında Sultan Alp Arslan tarafından Büyük Selçuklu Devleti'nin veziri olarak atanmıştır. Bu görevde, devletin idari yapısını güçlendirmiş ve uzun yıllar boyunca hem Alp Arslan hem de Melikşah dönemlerinde etkili bir yönetici olmuştur.
Siyâsetnâme ve Eğitim Kurumları
Nizamülmülk, "Siyâsetnâme" adlı eserinde devlet yönetimi, adalet, eğitim ve bürokrasiye dair önemli öğütler sunmuştur. Bu eser, Orta Çağ İslam dünyasında önemli bir siyasetname olarak kabul edilir. Ayrıca, Nizamiye Medreseleri'ni kurarak eğitim alanında da kalıcı bir miras bırakmıştır. Bu medreseler, dönemin en önemli eğitim kurumları arasında yer almış ve birçok âlim yetiştirmiştir.
Ölümü ve Mirası
14 Ekim 1092 tarihinde, Nihavend yakınlarında bir Haşhaşî fedaisi tarafından düzenlenen suikast sonucu hayatını kaybetmiştir. Ölümü, Büyük Selçuklu Devleti'nde derin bir boşluk yaratmış ve devletin istikrarını sarsmıştır. Nizamülmülk'ün mezarı, İran'ın İsfahan şehrinde yer almaktadır.