9 Ekim 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Nükleer İhracat ve Nükleer İthalat Kontrolü Yönetmeliği” ile nükleer madde, malzeme, ekipman ve teknolojilerin ihracat ve ithalat süreçlerine ilişkin kapsamlı düzenlemeler yürürlüğe girdi.
Yeni yönetmelik, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi ve uluslararası güvenlik standartlarının korunması amacıyla, Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) tarafından hazırlandı. Yönetmelik, hem nükleer alanda kullanılmak üzere özel olarak tasarlanan materyalleri hem de çift kullanımlı (sivil ve askeri amaçlı kullanılabilen) teknolojileri kapsıyor.
İhracat ve İthalat Artık NDK İzniyle Yapılacak
Yönetmeliğe göre, nükleer ihracat ve ithalat işlemleri NDK’nın denetim ve onayına tabi olacak.
- Nükleer madde, malzeme ve ekipmanların ihracatı öncesinde Kurumdan izin alınması zorunlu hale getirildi.
- İthalatlarda da aynı şekilde izin şartı getirildi; başvurular elektronik veya yazılı ortamda yapılabilecek.
- İzin almadan yapılan işlemler için idari yaptırımlar uygulanacak.
Yönetmelik ayrıca, ihracata konu olan eşyanın nükleer silah üretiminde kullanılmaması gerektiğini açıkça vurguluyor. İhracatçılar ve ithalatçılar, bu koşulu yazılı olarak taahhüt etmek zorunda kalacak.
Fiziksel Koruma ve Uluslararası Güvence Zorunluluğu
Yönetmelik, nükleer madde sevkiyatında fiziksel koruma önlemleri alınmasını da mecburi hale getirdi.
Bu kapsamda, ihracatçı, ithalatçı ve taşıyıcı firmalar arasında sorumluluk paylaşımını belirleyen bir sözleşme yapılması gerekiyor.
Ayrıca, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile yapılan güvence anlaşmaları uyarınca, ihracatın yalnızca nükleer güvence denetimi bulunan ülkelere yapılabileceği hükme bağlandı.
Yeni düzenleme, uranyum zenginleştirme tesisleri ve teknolojilerinin ihracatına da sınır getiriyor.
Hiçbir tesis veya teknoloji, yüzde 20’nin üzerinde zenginleştirilmiş uranyum üretmek amacıyla tasarlanamayacak veya işletilemeyecek. Bu şartı karşılamayan ihracatlara izin verilmeyecek.
İzinler Sınırlı Süreyle Geçerli
NDK tarafından verilen ihracat izinleri üç ay, ithalat izinleri ise altı ay süreyle geçerli olacak.
İhracat veya ithalat gerçekleşmezse, firmalar bu durumu izin süresi bittikten sonraki bir ay içinde Kuruma bildirmek zorunda olacak.
Yönetmelik ayrıca, izin kapsamındaki bilgilerde değişiklik olması halinde Kuruma üç iş günü içinde bildirim yapılmasını şart koşuyor.
NDK, tüm ihracat ve ithalat faaliyetlerini doğrudan denetleyecek.
Yönetmeliğe aykırı işlem yapan kişi veya kuruluşlara idari yaptırımlar uygulanacak.
İlgili mevzuatlara veya kurum kararlarına aykırı hareket edenler hakkında cezai işlemler de başlatılabilecek.
Yeni yönetmelikle birlikte, 13 Şubat 2020 tarihli “Nükleer İhracat Kontrolü Yönetmeliği” yürürlükten kaldırıldı. Artık tüm ihracat ve ithalat işlemleri yeni düzenlemeye göre yürütülecek.