Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre Yemen, artık dünyanın en ağır insani felaketlerinden birini yaşıyor ve bu tabloya eğitimdeki çöküş de eşlik ediyor.
Ülkedeki eğitim sistemi, diğer tüm alanlarda olduğu gibi "felaket boyutunda" bir krize sürüklendi. Altyapı büyük hasar gördü, 2016’dan bu yana öğretmen maaşlarının düzenli ödenmemesi, çok sayıda eğitimcinin mesleği bırakmasına neden oldu. Bu durum hem hükümet kontrolündeki bölgelerde hem de Husi bölgelerinde yaygın biçimde hissediliyor.
Devlet okullarının büyük bölümünde ders kitaplarının yalnızca yüzde 13’ü temin edilebiliyor, öğretmen açığı ise yıllardır kapatılamıyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonunun (UNICEF) son raporuna göre, savaş boyunca yaklaşık 2 bin 800 okul, tamamen ya da kısmen tahrip oldu; 3,7 milyon çocuk artık okula gidemiyor.
Ağaç altlarında ve çadırlarda eğitim
Savaşın en yoğun yaşandığı kentlerden Taiz'deki örnekler, eğitimdeki çöküşü gözler önüne seriyor.
Ülke genelinde 16 binden fazla okul bulunmasına rağmen birçoğu bombardıman veya çatışmalar nedeniyle kullanılamaz hale geldi. Bu nedenle bazı öğrenciler ağaçların altında, açık alanlarda veya çadırlarda eğitim almak zorunda kalıyor.
Okulların uzaklığı, ulaşım masraflarının karşılanamaması ve güvenlik riskleri nedeniyle binlerce öğrenci eğitimi bırakmış durumda.
Öğrenciler okullarından edildi
Taiz vilayetinin batısındaki Vaziyye ilçesinde yer alan Vifak Okulu, savaşın yol açtığı yıkımın çarpıcı bir örneği olarak öne çıkıyor.
Halihazırda Yemen hükümet güçlerinin kontrolü altında bulunan Vaziyye ilçesi 2018 yılından bu yana Husiler ve ordu güçleri arasındaki çatışmalara sahne oldu, okullar dahil çeşitli sektörler büyük zarara uğradı.
Vifak Okul Müdürü Abdurabbu et-Talebi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, okulda ilköğretimin tüm kademelerinde eğitim verildiğini ve ilçenin en önemli eğitim kurumlarından biri olduğunu söyledi.
Okulun bölgede Yemen ordusu ve Husiler arasında yaşanan çatışmalardan ciddi şekilde etkilendiğini ifade eden Talebi, "Çatışmalar nedeniyle artık okul eğitim için uygun değil. İlçedeki önemli okullardan biri olan Vifak'ın uğradığı yıkım pek çok öğrencisinin eğitim açısından sıkıntı yaşamasına neden oldu. Yıkım geride hiçbir şey bırakmadı, ne sıra ne su deposu kaldı, hepsi kullanılmaz oldu." dedi.
Okul Müdürü, dar gelirli vatandaşların ikamet ettiği ilçede pek çok öğrenciye hizmet veren eğitim kurumunun onarılması için bağışçı kurumlara ve hayırseverlere çağrıda bulundu.
Öğrencilerin, çatışmalarda ağır hasar almayan fakat uzakta kalan okullara gitmek zorunda kaldığına dikkati çeken Talebi, bu durumun olumsuz hava koşulları ve ulaşım imkanın oldukça kısıtlı olması nedeniyle öğrencilere hem fizyolojik hem de psikolojik açıdan ağır geldiğini belirtti.
Yanıtsız kalan çağrılar
Vaziyye İlçesi Veli Heyeti Başkanı Nebil Taha ise "Hayati öneme sahip okulun kapanması, pek çok öğrencinin dağılmasına neden oldu. Bazı öğrenciler, başka okullara gitmek için gerekli ulaşım masraflarını karşılayamadıklarından eğitimden tamamen koptu." diye konuştu.
Okulun onarılması için ilgili makamlara, hayır kurumlarına ve sivil toplum kuruluşlarına çağrıda bulunduklarını aktaran Taha, ancak bu çağrılara etkili bir yanıt alınamadığını aktardı.
Öğretmenler maaş kriziyle karşı karşıya
Yemen Öğretmenler Sendikası Genel Sekreteri Abdurrahman el-Maktari de ülkedeki eğitim sürecinin hem meşru hükümet bölgelerinde hem de Husilerin kontrolündeki alanlarda ciddi zorluklarla karşı karşıya olduğunu vurguladı.
Meşru hükümet bölgelerinde aşırı pahalılık ve yerel para biriminin ciddi şekilde değer kaybetmesi, öğretmenlerin, öğrencilerin ve genel olarak vatandaşların alım gücünün büyük ölçüde gerilemesine yol açtığını ifade eden Maktari, "Öğretmen maaşları eridi ve 2014'ün başlarındaki değerinin onda birinden daha azına düştü. Artık temel gıda ve içecek ihtiyacını dahi karşılamaya yetmiyor, diğer ihtiyaçlardan bahsetmiyorum bile." şeklinde konuştu.
Husilerin kontrolündeki bölgelerde ise durumun daha da kötüleştiğini belirten Maktari, "Öğretmenlerin 8 yıl boyunca maaşlarından mahrum bırakıldığını, yaklaşık bir buçuk yıldır ise her altı ayda bir yarım maaş ve düzensiz bazı teşvik ödemeleri yapıldığını" aktardı.
Yemen'deki iç savaş
Yemen'deki İran destekli Husiler, Eylül 2014'ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor.
Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten itibaren Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.
BM Mülteciler Yüksek Komiserliği raporlarına göre, iç savaştan dolayı Yemen halkının yüzde 73'ü (yaklaşık 23,4 milyon) insani yardıma muhtaç hale geldi; 4,3 milyon kişi yerinden edildi.
Ülkede 13 binden fazlası sivil, 377 bin kişi çatışmalar nedeniyle hayatını kaybetti.
