Afganistan ve Pakistan arasında haftalardır süren sınır gerginliği, iki ülkenin karşılıklı ateşkes ilan etmesiyle geçici olarak sona erdi. Ancak bölgedeki uzmanlar, ateşkesin kalıcılığı konusunda temkinli.
İki ülke arasındaki ilişkiler, özellikle Taliban yönetiminin Afganistan’da iktidara gelmesinden bu yana sık sık sınır ihlalleri, silahlı çatışmalar ve terör suçlamaları nedeniyle gergin bir seyir izliyor.
Çatışmanın Fitilini Ne Ateşledi?
Gerginlik, Pakistan’ın Belucistan ve Hayber Pahtunhva bölgelerinde Pakistan Talibanı (TTP) kaynaklı saldırılardan Afganistan’ı sorumlu tutmasıyla başladı.
İslamabad yönetimi, saldırganların Afgan topraklarında barındığını öne sürerek Afganistan’a yönelik topçu atışları gerçekleştirdi.
Buna karşılık Afgan sınır güçleri de Pakistan mevzilerine misilleme atışları yaptı.
Çatışmalar, özellikle Torkham ve Spin Boldak sınır kapıları çevresinde yoğunlaştı. Bu bölgeler, iki ülke arasındaki ticaretin ve sivil geçişlerin ana merkezleri arasında bulunuyor.
Sınır Ticaretine Darbe
Sınır hattında yaşanan silahlı çatışmalar sadece güvenliği değil, bölge ekonomisini de olumsuz etkiledi.
İki ülke arasındaki ticari geçişler durma noktasına gelirken, binlerce kamyon sınır kapılarında günlerce bekletildi.
Gıda, yakıt ve tıbbi malzeme tedarikinde yaşanan aksaklıklar, özellikle Afganistan tarafında ciddi bir krize yol açtı.
Afgan tüccarlar, sınır kapılarının kapanması nedeniyle milyonlarca dolarlık zarara uğradıklarını belirtti.
Diplomasi Trafiği Hızlandı
Çatışmaların büyümesi üzerine, Katar, Çin ve Birleşmiş Milletler devreye girdi.
Katar Dışişleri Bakanlığı’nın öncülüğünde yürütülen gizli diplomatik temaslar sonucunda, taraflar ateşkesin şartlarını görüşmek üzere İslamabad’da bir araya geldi.
Yapılan görüşmelerde:
-
Sınır ihlallerinin durdurulması,
-
Sınır güvenlik komisyonu kurulması,
-
Ticaret yollarının yeniden açılması,
-
Mülteci geçişlerinin kontrol altına alınması gibi başlıklar ele alındı.
Ateşkes Anlaşması ve İlk Adımlar
Taraflar, yoğun müzakerelerin ardından geçici bir ateşkes üzerinde uzlaştı.
Ateşkes kapsamında:
-
Sınır kapılarının kademeli olarak yeniden açılması,
-
Sınır hattına ağır silahların konuşlandırılmaması,
-
Olası ihlallerin önlenmesi için ortak bir izleme mekanizması kurulması kararlaştırıldı.
Afganistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü yaptığı açıklamada, “Ateşkes iki tarafın da çıkarınadır. Barışçıl komşuluk ilişkilerini sürdürmek istiyoruz” ifadelerini kullandı.
Pakistan Dışişleri Sözcüsü ise, “Amacımız terör tehdidini ortadan kaldırmak, ancak barış içinde bir sınır hattı oluşturmak da önceliğimizdir” dedi.
Uluslararası Tepkiler
Birleşmiş Milletler (BM), Afganistan ve Pakistan arasında sağlanan ateşkesi “bölgesel istikrar açısından umut verici bir adım” olarak değerlendirdi.
ABD Dışişleri Bakanlığı da yazılı açıklamasında, “Afganistan ve Pakistan’ın karşılıklı güveni yeniden inşa etmesi, sadece iki ülke için değil, tüm Güney Asya’nın güvenliği için kritik önem taşıyor” ifadelerine yer verdi.
Ancak bölge uzmanları, TTP tehdidinin devam ettiği ve iki ülke arasındaki güvensizlik duvarının halen yüksek olduğu görüşünde birleşiyor.
Uzman Görüşü: “Ateşkes Kırılgan”
Uluslararası Kriz Grubu Güney Asya Araştırmacısı Omar Wali’ye göre, tarafların karşılıklı çıkarları ateşkesi mümkün kılmış olsa da uzun vadeli barış için ciddi adımlar gerekiyor:
“Bu ateşkes bir nefes alma süresi. Ancak kalıcı barış, sınır güvenliğinin ortak denetimi ve TTP meselesinde şeffaf iş birliği olmadan sağlanamaz.”
Sonuç: Kırılgan Bir Barışın Başlangıcı mı?
Afganistan-Pakistan hattında sağlanan ateşkes, iki ülke arasında uzun süredir tırmanan gerginliğe kısa süreli bir mola getirdi.
Ancak bölgedeki istikrarsızlık, sınır aşan terör tehdidi ve karşılıklı güvensizlik, barış sürecinin kırılgan olduğuna işaret ediyor.
Uzmanlar, önümüzdeki haftalarda yapılacak ikili güvenlik toplantılarının ateşkesin kalıcılığı açısından belirleyici olacağını vurguluyor.
