Ihlamur ağacından oyulan kalıplar, kök boya ile işlenerek seçilen kumaşa aktarılır.
Soğan kabuğu, ceviz yaprağı, ısırgan otu gibi doğal malzemelerle hazırlanan boyalar, kalıbın üzerine tampon yöntemiyle uygulanır. Kalıp, baskı yapılacak kumaşın üzerine yerleştirildikten sonra, desenin net çıkabilmesi için sert vuruşlarla sabitlenir. Bu esnada ustalar “Ben bu işe kalıbımı basarım” diyerek hem tecrübesine hem de işine olan inancını dile getirir.
Bu teknik sadece estetik değil, aynı zamanda kültürel bir anlatıdır. Baskılarda yer verilen motifler, Anadolu’nun binlerce yıllık inanç sistemini, doğa algısını ve kadın-erkek rollerine dair kodlarını taşır. Hayat ağacı, eli belinde kadın motifi, ceylan figürleri, Fatma Ana’nın eli gibi simgeler, Türk mitolojisi ve halk inançlarının günümüze yansıyan izleridir. Bu semboller, neredeyse tüm Türk-İslam coğrafyasında ortak anlamlar taşır.
Ihlamur baskısı, Tokat başta olmak üzere Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde uygulanmaktadır. Bu nedenle bazı kaynaklarda “Tokat baskısı” olarak da anılmaktadır. Bu sanat, hem zanaatkârın kişisel becerisini hem de yaşadığı yörenin kültürel birikimini taşır.
