Glütensiz beslenme, özellikle son 10 yılda dünya çapında hızla yayılan bir trend haline geldi. Ünlü isimlerin ve sosyal medya fenomenlerinin tercihleriyle daha da popülerleşen bu beslenme modeli, birçok kişi tarafından “daha sağlıklı” olduğu düşüncesiyle uygulanıyor.
Ancak uzmanlara göre glütensiz beslenme, herkes için gerekli ya da faydalı bir yöntem değil.
Diyetisyenler, glütenin yalnızca çölyak hastaları, glüten intoleransı olanlar ve buğday alerjisi bulunan bireyler için tehlikeli olduğuna dikkat çekiyor.
Glüten Nedir? Kimler İçin Zararlıdır?
Glüten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein türüdür.
Temelde üç grup için glütensiz beslenme tıbbi zorunluluktur:
Çölyak Hastaları
Vücudun glütene karşı bağışıklık tepkisi geliştirdiği otoimmün bir hastalıktır.
Glüten tüketimi; bağırsak hasarı, vitamin eksiklikleri, kilo kaybı ve ciddi komplikasyonlara yol açar.
Glüten Hassasiyeti Olanlar
Çölyak olmamasına rağmen glüten tükettiğinde şişkinlik, baş ağrısı ve yorgunluk yaşayan kişiler.
Buğday Alerjisi Olanlar
Buğday proteini alerjisi, özellikle çocuklarda yaygın görülür ve ciddi reaksiyonlara neden olabilir.
Bu üç grubun dışında kalan bireylerde glüten tüketiminin sağlık açısından zararlı olduğuna dair bilimsel bir kanıt bulunmuyor.
Glütensiz Beslenmenin Herkese Uygun Olmamasının Nedenleri
Uzmanlar, gereksiz yere glütensiz diyet uygulamanın çeşitli riskler taşıdığı konusunda uyarıyor:
• Besin Eksiklikleri
Glütensiz ürünlerde lif, B12, folik asit, demir ve çinko gibi önemli besin öğelerinin oranı daha düşük olabilir.
• Yüksek Şeker ve Yağ İçeriği
Paketli glütensiz ürünlerin çoğu, tat ve kıvamı artırmak için daha fazla yağ ve şeker içerir.
• Sindirim Sisteminin Yavaşlaması
Lif eksikliği kabızlık ve sindirim problemlerine yol açabilir.
• Metabolizma Dengesizliği
Glütensiz ürünlerin kalorisi çoğu zaman daha yüksektir, bu da kilo artışına neden olabilir.
• Bağışıklık Yanılgısı
Glüteni tamamen hayatından çıkaran bireyler, ileride çölyak testi yaptırmak istediğinde yanlış sonuçlar alabilir.
Neden Bu Kadar Popüler Oldu?
Uzmanlara göre glütensiz beslenmenin popülerleşmesinin temel nedenleri:
-
Sosyal medya etkisi
-
Ünlülerin “glütensiz yaşam” paylaşımları
-
Sindirim problemlerinin artması
-
“Glütensiz” ibaresinin sağlıklı olduğu algısı
-
Diyet endüstrisinin pazarlama stratejileri
Oysa bilimsel gerçek, glütensiz beslenmenin yalnızca glütenle tıbbi sorunu olan bireylerde fayda sağladığını gösteriyor.
Uzmanlardan Öneriler
Beslenme uzmanları, glütensiz beslenmenin ancak doktor ve diyetisyen kontrolünde uygulanması gerektiğini vurguluyor.
Aksi halde kişi farkında olmadan gereksiz kısıtlamalarla sağlığını riske atabiliyor.
Diyetisyen Dr. Göksel Arıkan, “Glüten sağlıklı bireyler için zararlı değildir. Önemli olan porsiyon kontrolü ve dengeli beslenmedir.” açıklamasını yapıyor.
Kimler Mutlaka Glütensiz Beslenmeli?
-
Çölyak hastaları
-
Glüten intoleransı tanısı konulanlar
-
Buğday alerjisi olanlar
Bu grupların dışında kalan bireyler için glütensiz diyet zorunluluk değil, çoğu zaman gereksiz bir kısıtlamadır.
Sonuç
Glütensiz beslenme, doğru kişiye uygulandığında tıbben faydalı ve gerekli bir diyet olabilir.
Ancak herkese uygun bir beslenme modeli değildir.
Uzmanlar, sağlıklı bireylerde glütensiz diyetin fayda sağlamadığını ve yanlış uygulandığında beslenme bozukluklarına yol açabileceğini belirtiyor.