Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Batılı ülkeler tarafından dondurulan Rus devletine ve Merkez Bankası’na ait varlıklar, Avrupa Birliği için yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda hukuki ve stratejik bir sınav haline gelmiş durumda. Avrupa’da tutulan yüz milyarlarca euroluk Rus varlığının geleceği, savaşın seyri kadar savaş sonrası düzenin nasıl şekilleneceğine dair de önemli ipuçları veriyor.
Ukrayna cephesi, bu fonların yeniden inşa ve savaş tazminatı amacıyla kullanılmasını isterken, Avrupa başkentlerinde “emsal oluşturma” ve “küresel finans sistemine zarar” endişeleri öne çıkıyor.
Dondurulmuş Rus Varlıkları Ne Kadar? Nerede Tutuluyor?
Batılı ülkelerin verilerine göre Rusya’ya ait yaklaşık 300 milyar dolar değerindeki varlık dondurulmuş durumda. Bunun büyük kısmı:
-
Avrupa Birliği ülkelerinde
-
Özellikle Belçika merkezli finansal takas kuruluşlarında
-
Rusya Merkez Bankası’na ait rezervler şeklinde
bulunuyor. AB, bu varlıkların büyük bölümüne fiilen erişim sağlasa da hukuki mülkiyet hâlâ tartışmalı.
Hukuki Tartışma: Dondurmak mı, El Koymak mı?
Avrupa açısından en büyük soru şu:
Dondurulan varlıklara el konulabilir mi?
Uluslararası hukuk uzmanları, devlet varlıklarına el koymanın:
-
Egemenlik ilkesi
-
Mülkiyet hakkı
-
Uluslararası finans hukuku
açısından ciddi sorunlar doğurabileceğine dikkat çekiyor. Bu nedenle birçok AB ülkesi, doğrudan el koymak yerine faiz gelirlerinin Ukrayna’ya aktarılması gibi ara formülleri masada tutuyor.
Ancak Ukrayna yönetimi, yalnızca faiz gelirlerinin değil, ana paranın da kullanılmasını talep ediyor.
Avrupa İçin Stratejik Bir Karar Anı
Uzmanlara göre bu mesele, Avrupa’nın küresel rolünü doğrudan etkileyecek nitelikte. Çünkü alınacak karar:
-
Avrupa’nın hukuka bağlılık iddiasını
-
Küresel finans merkezleri olarak güvenilirliğini
-
Gelişmekte olan ülkelerle ilişkilerini
belirleyecek.
Bazı analistler, Rus varlıklarına el konulmasının ileride Avrupa’da tutulan diğer ülke rezervlerini de risk altına sokabileceğini savunuyor.
Jeopolitik Boyut: Moskova Ne Diyor?
Rusya ise bu tartışmaları “ekonomik savaş” olarak nitelendiriyor. Kremlin yetkilileri, varlıklara el konulması halinde:
-
Batılı şirketlerin Rusya’daki yatırımlarına misilleme
-
Enerji ve ticaret alanında yeni yaptırımlar
-
Uluslararası hukuk mekanizmalarında dava süreçleri
başlatılabileceği uyarısında bulunuyor.
Bu durum, Avrupa’nın Rusya ile ilişkilerinde geri dönülmesi zor bir kırılma anlamına geliyor.
AB İçinde Görüş Ayrılıkları
Avrupa Birliği içinde de ortak bir tutumdan söz etmek zor.
-
Baltık ülkeleri ve Polonya, sert adımları savunuyor
-
Almanya, Fransa ve İtalya, daha temkinli bir çizgi izliyor
-
Bazı ülkeler, ABD’nin yaklaşımını beklemeyi tercih ediyor
Bu tablo, Avrupa’nın stratejik karar alma mekanizmalarındaki uyum sorununu bir kez daha gözler önüne seriyor.
Ukrayna’nın Yeniden İnşası ve Finansman Sorunu
Dünya Bankası ve IMF tahminlerine göre Ukrayna’nın yeniden inşası için 500 milyar doların üzerinde bir kaynağa ihtiyaç var. Avrupa’daki dondurulmuş Rus varlıkları, bu ihtiyacın karşılanmasında en somut kaynak olarak görülüyor.
Ukrayna yönetimi, “Savaşın bedelini saldırgan ödemeli” tezini savunarak Avrupa üzerindeki siyasi baskıyı artırıyor.
Dondurulmuş Rus varlıkları meselesi, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ötesinde, küresel düzenin geleceğini ilgilendiren bir dosyaya dönüşmüş durumda. Avrupa için bu süreç, yalnızca Ukrayna’ya destek meselesi değil; hukuk, güvenilirlik ve jeopolitik denge arasında yapılacak zor bir tercih anlamına geliyor.
Uzmanlara göre Avrupa’nın vereceği karar, savaş sonrası dönemde uluslararası finans ve güç dengelerinin nasıl şekilleneceğini belirleyen temel faktörlerden biri olacak.