Kimyasal maddelere bağlı zehirlenmeler, her yıl binlerce kişinin acil servise başvurma nedenleri arasında yer alıyor. Evlerde kullanılan çamaşır suyu, lavabo açıcılar, yüzey temizleyicileri; tarım ilaçları; solventler ve endüstriyel kimyasallar yaygın risk oluşturuyor. Ancak uzmanlara göre tehlike yalnızca kimyasal maddelerin kendisiyle sınırlı değil, aynı zamanda yanlış ilk yardım uygulamaları nedeniyle vakaların ölümcül hale gelmesi de oldukça yaygın.

Acil Tıp Uzmanları, kimyasal zehirlenmelerde toplumda sık görülen yanlış uygulamaların, hastaların hayati riskini önemli ölçüde artırdığını söylüyor.

Kimyasal Zehirlenmede En Yaygın “Doğru Bilinen Yanlışlar”

Kusturmaya Çalışmak

Birçok kişi zehirlenme vakasında hastayı kusturmanın doğru olduğunu düşünüyor. Oysa uzmanlar, özellikle kostik maddelerin (çamaşır suyu, lavabo açıcı gibi) mideye geri gelmesinin yemek borusunda ikinci kez yanık oluşturduğunu ve ölümcül olabileceğini belirtiyor.

Süt İçirmek

Toplumda yaygın inanışa göre süt, kimyasalın etkisini azaltıyor. Gerçekte süt, bazı maddelerin emilimini hızlandırarak toksisiteyi artırabiliyor.

Bol Su İçirmek

Her kimyasal suyla seyreltilmez. Özellikle bazı asit ve baz türleri suyla temas ettiğinde ısı açığa çıkararak yanığı derinleştirebilir.

Karışımı Nötralize Etmeye Çalışmak

Asidi bazla, bazı asidi sirkeyle nötralize etmeye çalışma girişimleri kimyasal reaksiyonu artırarak patlama veya doku tahribatına yol açabilir.

Temizleyici Ürünleri Karıştırmak

Çamaşır suyu ile tuz ruhunu karıştırmak sonucunda ortaya çıkan klor gazı, solunması halinde ciddi solunum yetmezliği ve ölüme neden olabilir.

Uzmanlar bu yanlışların “en az kimyasal kadar tehlikeli” olduğunu vurguluyor.

Doğru İlk Yardım Nasıl Olmalı?

Kimyasal zehirlenme durumunda yapılması gereken doğru uygulamalar şöyle sıralanıyor:

  • Hasta kusturulmamalı.

  • Ağız çevresindeki kimyasal temiz suyla yıkanmalı ancak içirilmemeli.

  • Kimyasal madde cilde temas ettiyse en az 15 dakika bol suyla durulanmalı.

  • Solunuma bağlı zehirlenmelerde kişi temiz havaya çıkarılmalı.

  • Ürün ambalajı muhafaza edilip sağlık ekibine gösterilmeli.

  • 112 Acil çağrılmalı ve profesyonel yardım beklenmeli.

Acil Tıp Derneği yetkilileri, “Kimyasal zehirlenmelerde yapılacak en iyi müdahale, yanlış hiçbir şey yapmadan profesyonel yardım çağırmaktır.” açıklamasını yapıyor.

Kimyasallar Neden Bu Kadar Tehlikeli?

Kimyasala bağlı zehirlenmelerde etken maddenin türü, maruz kalma süresi ve uygulanan ilk yardımın doğruluğu hayati önem taşır.

Uzmanlara Göre Farkındalık Artmalı

Kimyasal zehirlenmelerin büyük çoğunluğu evlerde meydana geliyor. Bu nedenle uzmanlar okullarda, medya platformlarında ve sağlık kurumlarında kimyasal güvenlik eğitimlerinin artırılması gerektiğini vurguluyor.

Kimyasal güvenlik analisti Prof. Dr. Erhan Yalçın, “Yanlış ilk yardım uygulamaları, doğru tedavinin önüne geçiyor. Kimyasal zehirlenmede panik, tehlikeyi ikiye katlar.” diyerek dikkat çekiyor.

Sonuç: Bilgi Hayat Kurtarır

Kimyasal zehirlenmelerde hızlı ve doğru müdahale hayati önem taşıyor. Uzmanlar, halk arasında yaygın olan “doğru bilinen yanlışlar”ın terk edilmesi gerektiğini, aksi hâlde kimyasalın zararı kadar yapılan hatalı müdahalelerin de ölümcül olabileceğini belirtiyor.

Muhabir: AYSUN TEKİN ERKAN