Ümit Burnu, Atlas ve Hint Okyanusu'nu birbirine bağlayan Afrika ile Asya arasında oldukça önemli bir deniz yolu olmakla birlikte, Kızıldeniz'e göre daha uzun bir rota olarak biliniyor.
Asya'dan Avrupa'ya yük taşıyan gemiler, Yemen'deki İran destekli Husi milislerinin Kızıldeniz ve Babulmendep Boğazı'ndan geçen İsrail ile ilişkili gemilere saldırılar düzenlemesiyle başlayan kriz sonucu, alternatif deniz yolu olarak daha çok Ümit Burnu'nu kullanmaya başladı.
ABD ve İngiltere'nin Babulmendep Boğazı'nda Husi saldırılarını engellemek amacıyla başka ülkelerle oluşturduğu askeri koalisyonun ardından, Husiler kendileri için tüm ABD ve İngiltere gemilerinin askeri hedef haline geldiğini duyurdu.
Söz konusu ABD-İngiliz koalisyonu, 12 Ocak'tan bu yana çeşitli aralıklarla Kızıldeniz'de vuku bulan saldırılara karşılık, Yemen'de Husi mevzilerine saldırılar düzenliyor.
Gazze merkezli krizin çevreye yansıdığı bu süreçte meydana gelen gelişmeler sonucunda, Babulmendep'den Kızıldeniz'e oradan Süveyş Kanalı ve Avrupa'ya giden deniz yolu güzergahına alternatif yollar değerlendirilmeye başlandı.
Kızıldeniz yerine Ümit Burnu'ndan geçen gemilerin deniz trafiğinde geçen yılın aralık ayına göre bu yılın ocak ayında yüzde 67 artış tespit edildi.
Alternatif yollar
Doğu Asya'dan Büyük Okyanus üzerinden Amerika'nın batısına giden yol birinci rota olarak tercih edilirken, bu rotanın onlarca yıldır düzenli olarak kullanıldığı biliniyor.
Bu rota, mal ve ürünlerin önce ABD'nin batı kıyısına sonra da doğusuna ulaştırılması yoluyla bir alternatif oluşturabiliyor.
İkinci olarak, Çin'den başlayarak Orta Asya ülkeleri üzerinden Avrupa'ya ulaşan Çin - Avrupa Demiryolu (CRE) üzerinden kara taşımacılığı yolu öne çıkıyor.
Ancak, bu yol üzerinden yapılacak nakliyeden giden malların Amerika'nın doğusuna ulaşması, ancak Batı Avrupa'ya gelen ürünlerin gemilerle Atlas Okyanusu'nu geçerek Amerika'ya ulaşmasıyla mümkün oluyor.
Bu rota üzerinden Asya'dan Avrupa'ya geçişler 12 ila 20 gün arasında değişirken, Kızıldeniz'den geçen gemiler Avrupa'nın en uzak noktasına iki haftada ulaşabiliyor.
Üçüncü olarak Asya'dan Avrupa'ya ve Amerika'nın kuzeyine giden gemilerin en yaygın alternatif rotası Afrika'nın güneyindeki Ümit Burnu'ndan geçiyor.
Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre, Ümit Burnu'ndan geçen gemilerin Avrupa ya da Amerika'nın doğusundaki limanlara ulaşması, 7 ila 10 gün arasında değişiyor.
Hint Okyanusu'ndan başlayarak Hürmüz Boğazı'na uzanan Irak'ın Basra şehrinden Türkiye giden beşinci ticaret yolunda, ürünler Avrupa'ya, Akdeniz'e veya Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu hattıyla Doğu Avrupa'ya gidebiliyor.
Beşinci yol ise Çin'in güney batısından başlayıp, Rusya'nın Sibirya kıyılarından geçen ve Avrupa'ya uzanan kadim bir deniz yolu olan Kuzey Deniz Yolu kullanılıyor.
Kızıldeniz'deki durum
İran'ın desteklediği Yemen'deki Husiler, İsrail'in Gazze'deki saldırılarına tepki amacıyla 31 Ekim 2023'te Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu belirttikleri ticari gemilere el koymaya, bazılarına da dron ve füzelerle saldırılar düzenlemeye başladı.
ABD güçleri, bu süreçte birçok kez Yemen'den atılan füze ve kamikaze dronları düşürdüğünü belirtti.
Husilerin eylemlerinin ardından çok sayıda gemicilik şirketi, Kızıldeniz'deki seferlerini durdurma kararı aldı.
ABD, küresel deniz ticaret güvenliğinin tehlikeye girdiği gerekçesiyle 18 Aralık'ta bir grup ülkenin katılımıyla Husi güçlerine karşı "Refah Muhafızı Operasyonu" adında çok uluslu "deniz görev gücü" oluşturulduğunu açıkladı.
Kızıldeniz'de 31 Aralık'ta İsrail ile bağlantılı gemiyi ele geçirmeye çalışan Husilere ait 3 sürat teknesi, ABD helikopterleri tarafından ateş altına alındı.
Husiler, 10 Ocak'ta İsrail'e destek olduğu gerekçesiyle Kızıldeniz'de ABD'ye ait bir geminin füze ve kamikaze dronlarla hedef alındığını duyurdu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 11 Ocak'ta ABD ve Japonya tarafından sunulan, Husilerin Kızıldeniz'deki saldırılarının acilen sonlandırılmasının talep edildiği kararı kabul etti.
Küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12'si Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlayarak Avrupa ile Asya arasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden yapılıyor.
