Türk milletinin devlet geleneği, sadece savaş meydanlarında değil, yönetim anlayışında da köklü bir geçmişe sahiptir. Günümüzde Türkiye Cumhuriyeti’ni yöneten Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), halkın temsilcilerinden oluşan yasama organı olarak görev yapıyor. Ancak bu anlayışın temelleri, çok daha eskilere, ilk Türk devletlerinin “Kurultay” sistemine kadar uzanıyor.
Kurultay Nedir?
Kurultay, eski Türk devletlerinde hakanın yanında devlet işlerinin görüşüldüğü, kararların alındığı danışma meclisidir. Göktürkler, Uygurlar ve hatta Moğol döneminde dahi bu sistem kullanılmıştır. Kurultay’a, boy beyleri, komutanlar ve devlet büyükleri katılırdı. Her ne kadar son söz hakanın olsa da, bu kurul bir çeşit ortak akıl mekanizmasıydı.
TBMM’nin Rolü
Günümüzde TBMM, halkın seçtiği milletvekillerinden oluşur ve yasaları yapma, hükümeti denetleme, bütçeyi onaylama gibi görevleri vardır. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte halk iradesi doğrudan yönetime yansımıştır. Bu, Kurultay anlayışının modern bir biçimde halk egemenliğine dayalı olarak sürdürülmesidir.
Ortak Yönler
-
Danışma ve karar alma kültürü: Hem Kurultay’da hem TBMM’de yönetici tek başına karar almaz; toplu istişare vardır.
-
Temsil: Kurultay’da boyları temsil eden beyler bulunurdu. Bugün ise halkı temsil eden milletvekilleri görev yapar.
-
Meşruiyet: Her iki yapıda da kararların bir kurulda alınması, yönetime meşruiyet kazandırır.
Farklar
-
Kurultay genellikle savaş, vergi veya hükümdar seçimi gibi konularda toplanırdı. TBMM ise sürekli çalışan, yasama organıdır.
-
Kurultay’da seçimle gelme zorunluluğu yokken, TBMM tamamen demokratik seçimlere dayanır.
-
TBMM yazılı anayasa ile çalışır; Kurultay ise örfi hukuk ve geleneklere göre işlerdi.
Türk tarihine bakıldığında, halkın fikrine önem veren ve danışarak yönetilen bir geleneğin izleri açıkça görülür. Bu bağlamda Türkiye Büyük Millet Meclisi, kökleri binlerce yıl öncesine dayanan bir devlet aklının bugünkü temsilcisidir.
