Teknolojinin eğitim alanındaki etkisi her geçen gün büyüyor. ChatGPT ve benzeri yapay zeka (YZ) araçları, öğrencilerin ödev hazırlama, araştırma yapma ve akademik yazım süreçlerinde sıkça başvurduğu kaynaklar haline geldi. Ancak bu durum, “Yapay zekâ eğitimde fırsat mı yaratıyor, yoksa kopyacılığı mı artırıyor?” tartışmalarını yeniden alevlendirdi.
Eğitimciler, yapay zekânın öğrenciler için güçlü bir destek aracı olabileceğini, ancak bilinçsiz kullanılmasının öğrenme sürecini zayıflatabileceğini belirtiyor.
Yapay Zeka Gerçekten Ne İşe Yarıyor?
YZ araçları, öğrencilere pek çok alanda yardımcı oluyor:
-
Ödev için araştırma yapma
-
Metinleri özetleme
-
Kavramları açıklama
-
Kod yazma
-
Yabancı dil pratiği
-
Soru çözümünde rehberlik
Bu yönleriyle yapay zeka, pek çok öğrenci için “dijital bir çalışma arkadaşı”na dönüşmüş durumda.
Kopya Riski Artıyor mu?
Uzmanlara göre yapay zeka, doğru kullanılmazsa kopya aracı haline gelebiliyor.
Bazı öğrenciler:
-
Ödevleri tamamen yapay zekâya yazdırıyor,
-
Çözümleri birebir kopyalıyor,
-
Kendi öğrenme sürecini devre dışı bırakıyor,
-
Akademik etik ihlali yapıyor.
Eğitim teknolojileri uzmanı Dr. Selin Arısoy, “Yapay zeka metin üretir, ama öğrenmeyi öğrenci üretir” diyerek önemli bir noktaya dikkat çekiyor.
Öğrenme Kaybı Tehlikesi
Araştırmalar, yapay zekaya aşırı bağımlılığın:
-
Eleştirel düşünmeyi azalttığını,
-
Problem çözme becerisini zayıflattığını,
-
Uzun vadede öğrenci performansına zarar verdiğini
ortaya koyuyor. Öğretmenler, öğrencilerin teknoloji nedeniyle konuyu gerçekten öğrenmeden “ödev teslim etmekle” yetindiğini söylüyor.
Doğru Kullanım Nasıl Olmalı?
Eğitimciler, yapay zekânın yasaklanmasının değil, kontrollü ve bilinçli kullanımının önemli olduğunun altını çiziyor.
Yapay zeka şu amaçlarla kullanıldığında faydalı bir araç haline geliyor:
-
Zor bir konuyu anlamak için açıklama almak
-
Yazıya başlamak için fikir toplamak
-
Kendi yazdığını düzenlemek
-
Ödevde araştırma önerisi almak
-
Kod veya matematik sorularında yol gösterici olarak kullanmak
En doğru model: “Yapay zeka = danışman, öğrenci = üretici” yaklaşımı.
Öğretmenler Ne Yapıyor?
Dünyadaki birçok eğitim kurumu:
-
Yapay zeka kullanım kuralları yayımlıyor,
-
Akademik dürüstlük politikalarını güncelliyor,
-
YZ destekli sınav güvenliği teknolojileri geliştiriyor,
-
Öğrencilere ‘YZ okuryazarlığı’ eğitimi veriyor.
Pek çok öğretmen, ödevlerde yapay zeka kullanımının belirtilmesini zorunlu kılan uygulamaları hayata geçiriyor.
Eğitimin Geleceği Yapay Zeka ile Şekilleniyor
Uzmanlar, yapay zekanın eğitimden tamamen çıkarılmasının imkânsız olduğunu, asıl meselenin nasıl entegre edildiği olduğunu vurguluyor.
Eğitim psikoloğu Prof. Dr. Levent Karakuş, “Yapay zeka doğru yönetilirse öğrenmeyi hızlandırır; yanlış yönetilirse öğrenmeyi köreltebilir” açıklamasını yapıyor.
Sonuç
Yapay zeka, eğitim dünyasının yeni gerçekliği. Doğru kullanıldığında güçlü bir öğrenme aracı; yanlış kullanıldığında ise kopyacılığa ve öğrenme kaybına yol açan bir tehlike.
Öğrencilerin, öğretmenlerin ve velilerin bilinçli yaklaşımı, bu teknolojinin eğitimde nasıl bir rol oynayacağını belirleyecek.