2009’da “Türk Konseyi” adıyla kurulan yapı, 2021’de İstanbul Zirvesi ile “Türk Devletleri Teşkilatı” adını alarak bölgesel birliğe doğru güçlü bir adım attı. Türk Devletleri Teşkilatı’nın kurucu üyeleri: Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan (2019'da tam üye oldu). Gözlemci ülkeler: Macaristan, Türkmenistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.
TDT sadece dil ve kültür ortaklığına değil, ticaret, savunma, enerji, ulaştırma ve dijital dönüşüm gibi alanlarda da derinleşen bir iş birliğine ev sahipliği yapıyor. 2023’te kabul edilen “Türk Dünyası 2040 Vizyonu”, bu alanlarda uzun vadeli hedefleri belirliyor. Öne çıkan bazı iş birliği alanları ise Ortak alfabe çalışmaları (Ortak Türk alfabesi), Ortak dijital platformlar, Ticaret koridorları ve lojistik altyapı projeleri, Savunma sanayi iş birlikleri, Türk Yatırım Fonu (ilk çok uluslu Türk finans kurumu),Eğitim ve gençlik programları olarak sıralayabiliriz.
TDT’nin gelişimi, sadece Türk dünyasıyla sınırlı değil. Rusya, Çin ve Batı arasında denge kurmaya çalışan Orta Asya ülkeleri için Türkiye, güvenilir bir stratejik ortak olarak öne çıkıyor. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında, enerji, ulaşım ve güvenlik alanında yeni ortaklıklara zemin oluştu.
Ankara’nın "Yumuşak Gücü", kültürel bağlarla derinleşen diplomatik ilişkilerle destekleniyor. Türkiye'nin eğitim bursları, TİKA projeleri ve medya iş birlikleri gibi alanlardaki etkinliği, bölge halklarıyla olan ilişkileri güçlendiriyor.
TDT’nin potansiyeli kadar eleştirileri de var. Aralarında siyasi sistem, ekonomik kapasite ve dış politika farkları olan ülkeler arasında uyum sağlamak kolay değil. Ayrıca Çin ve Rusya gibi bölgesel güçler, bu yapıyı kendi nüfuz alanlarına tehdit olarak görebiliyor.
Uzmanlara göre, TDT’nin başarısı, kurumsallaşma, karşılıklı güven ve somut projelerde ilerleme sağlanmasıyla mümkün olacak.
