(AA)-York Üniversitesi Osgoode Hall Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Heidi Matthews ve İngiltere Sussex Üniversitesinden emekli Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Profesörü Martin Shaw, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, İsrail'in söz konusu kararının üçüncü devletlerin diplomatik baskısı yoluyla durdurulması gerektiğini dile getirdi.
Dr. Matthews, "Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Filistin topraklarındaki işgalin hukuka aykırı hale geldiğini ve mümkün olduğunca hızlı şekilde sona erdirilmesi gerektiğini çok açık şekilde belirtti." dedi.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nun bu görüşü netleştiren ve üçüncü devletlerin yükümlülüklerini belirleyen kararında işgalin sona erdirilmesi için Eylül 2025 tarihi belirlediğini hatırlatan Matthews, İsrail'in Gazze'nin bir kısmını veya tamamını kalıcı olarak ele geçirme kararının, kuvvet kullanarak toprak edinme yasağını da ihlal ettiğini vurguladı.
Dr. Matthews, "Devletlerin kuvvet kullanarak kendi topraklarını genişletmelerine izin verilmez. Bu, uluslararası hukukun emredici bir normudur. İkinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası düzenin en önemli temel normlarından biridir." diye konuştu.
İsrail'in kararını, kendi ifadeleriyle ele aldığında bile (Bu planların ilhak değil, Hamas'ı yenmek ve ardından toprakları dostane Arap devletlerden oluşan bir koalisyona devretmek olduğu savunulsa bile) bunun "Filistin halkının kaderini tayin hakkının ve Filistin topraklarının toprak bütünlüğü ile siyasi bağımsızlığının açık bir ihlali" olduğunu söyleyen Matthews, Gazze'deki sivillere yönelik saldırıların engellenmesi konusunda, koruma sorumluluğu (Responsibility to Protect) ilkesinin dikkatli kullanılması gerektiği uyarısında bulundu.
Filistinlilere yönelik saldırılarda sorunun asıl kaynağının, insani kriz değil siyasi olduğunu vurgulayan Dr. Matthews, "Sorunun kökündeki şiddet, Filistin halkının siyasi kaderini tayin hakkının, siyasi geleceklerini özgürce seçme haklarının ve başka bir dış işgal biçimine tabi tutulmamaları gerektiğinin ihlal edilmesidir." ifadelerini kullandı.
Batılı devletlerin yetersiz adımları
Matthews, batılı devletlerin barışçıl çözüm için yeterli adım atmadığına dikkati çekerek, koşulsuz olarak özgür ve bağımsız Filistin devletinin tanınması, insani yardım erişiminin sağlanması, İsrail'e karşı ciddi diplomatik yaptırımlar, İsrail Başbakanı dahil tüm kabineye yönelik kişisel yaptırımlar ve tüm ticari ilişkilerin gözden geçirilmesi şeklinde adımların atılması gerektiğini belirtti.
Üçüncü devletlerin sadece İsrail'e yönelik önlemler almaması, kendi ülkelerindeki Filistin'e destek politikalarını da gözden geçirmesi gerektiğini anlatan Dr. Matthews, "Filistin insan hakları lehine konuşma ve yasal eylemleri sansürleme, Filistin insan hakları için çalışan organizasyonları ve aktivist grupları terör örgütü olarak listeleme gibi endişe verici adımların geri alınması gerekiyor." değerlendirmesinde bulundu.
Matthews, "Temelde siyasi sorunlara askeri çözüm uygulanması fikrine henüz ikna olmadım." diyerek, devletlerin kaynaklarını askeri endüstri yerine diplomatik ve barışçıl çözümlere sarf etmesi gerektiğine işaret etti.
"Operasyonlar devam eden suçları ağırlaştıracak"
Sussex Üniversitesinden emekli Profesör Shaw ise İsrail'in halihazırda Filistin'de yasa dışı işgal yürüttüğünü, kapsamlı savaş suçları işlediğini ve Gazze'de soykırım gerçekleştirdiğini belirterek, "Açıklanan yeni operasyonlar, şüphesiz daha fazla ihlal oluşturacak ve devam eden suçları ağırlaştıracaktır." dedi.
Profesör Shaw, İsrail'in stratejisinin etnik temizliğe eşdeğer olduğunu savunarak, "Filistinlileri Gazze şehrinden zorla çıkarmak, görünüşe göre orta vadede onları Gazze'den tamamen sürme amacıyla yapılıyor." ifadelerini kullandı.
"Koruma sorumluluğu" konusuna değinen Shaw, "İsrail'in suçlarını durdurmak için uluslararası müdahalenin konuşulması kesinlikle mümkün ancak bunu kimin yapacağını görmek kolay değil." ifadesini kullandı.
Shaw, üçüncü devletlerin İsrail'e tüm destek ve işbirliğini çekmesi, İsrail ürün ve kurumlarına kapsamlı boykot uygulanması ve İsrailliler için vizesiz seyahatin sona erdirilmesi dahil etkili yaptırımlar uygulanması gerektiğini söyledi.
Uluslararası müdahalenin, "devletlerin soykırımı önleme yükümlülüğü altında kesinlikle gerekli ve acil" olduğunu anlatan Shaw, asıl sorunun "ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail'e verdiği destek ve devletlerin ABD'nin yanı sıra İsrail ile olan ilişkilerini zedeleme konusundaki isteksizliği" olduğunu vurguladı.
