ANKARA(AA)-Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT), ülkede fikri mülkiyet haklarının korunması, geliştirilmesi ve ulusal inovasyon ekosisteminin güçlendirilmesi amacıyla faaliyetlerini aralıksız sürdürüyor.
Patent ve marka başvuru süreçlerinin daha hızlı, şeffaf ve erişilebilir hale getirilmesi yönünde atılan adımlar, Kurumun hizmet kalitesini yükseltirken, başvuru sahipleri açısından önemli kolaylıklar sağlıyor. Son yıllarda dijitalleşme, yapay zeka destekli süreçler ve yeni hizmet modelleriyle güçlendirilen başvuru ve tescil mekanizmaları, Türkiye'nin hem ulusal düzeyde, hem de uluslararası platformlarda rekabet gücünü artırıyor. Bu kapsamda, TÜRKPATENT'in gerçekleştirdiği yenilikler ve elde ettiği ilerlemeler girişimciler, yatırımcılar ve araştırmacılar için daha etkin bir hizmet ortamı sunuyor.
AA muhabiri, patent başvuruları ile tescil sürecine ilişkin ve Türkiye'nin dünyadaki konumuna ilişkin merak edilen konuları, 10 soruda derledi.
1- Patent başvurusu nereye ve nasıl yapılır?
Patent başvurusunda yetkili kurum, TÜRKPATENT. Başvurmak isteyenler, form oluşturmak için "Elektronik Başvuru Sistemi" olan (EPATS)'a e-Devlet şifresi, elektronik imza, mobil imza veya internet bankacılığı ile giriş yaparak başvurabilirler. Ayrıca gerçek ve tüzel kişiler, Patent ve Marka vekilleri aracılığıyla da başvuru yapabilir.
2 - Türkiye'de patentler, ne kadar zamanda tescil edilir?
İncelemeli patent sistemi kapsamında, bir patentin 20 yıllık koruma için ortalama tescil süresi 2 ila 4 yıl arasında değişebiliyor. TÜRKPATENT'in yayımladığı Hizmet Standartları'na göre, araştırma talepleri normal şartlarda 18 ayda tamamlanırken, 2024'te devreye alınan Acil Patent Araştırma Hizmeti ile bu süre ortalama 30 güne indi. Bugüne kadar, 760 acil araştırma talebi alındı. Tescil süreçleri de kısaldı, 2023'te ortalama 36 ay olan süre 2024'te 30 aya, 2025'in ilk 8 ayında ise 25 aya düştü.
3 - Ülkede patent başvuru maliyeti ne kadar?
Türkiye'de, patent başvuru ücreti 520 lira. Gerçek kişiler için patent araştırma ve patent inceleme ücreti 2 bin 20 lira iken, tüzel kişiler için bu ücret 4 bin 130 lira olarak belirlendi.
4 - Dünyanın önde gelen ülkelerinde, patent başvuru ücretleri ne kadar?
Avrupa Patent Ofisi'nde Avrupa Patent tescil masrafı yaklaşık 6 bin 800 avro, Almanya'da 760 avro ve ABD'de 2 bin dolar olduğu görüldü. Çin'de yaklaşık 35 bin lira, Rusya'da 7 bin lira ve İspanya da ise 1040 avro olduğu görüldü.
5 - Patent koruma süresi ne kadar?
Patent için koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 20 yıl, faydalı model için 10 yıldır ve bu süre uzatılamaz.
6 - Patent hakkı nasıl ve hangi durumda sonlanır?
Patent hakkı, koruma süresinin dolması, patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi, yıllık ücretlerin ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi, sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile sona erer.
7 - Patent hakkı başkasına devredilebilir mi?
Evet, gerekli belgelerin tamamlanmasıyla, patent belgesi başkasına devredilebiliyor. Bunun için patentin devri yoluyla, hak sahipliğinde meydana gelen değişikliklerin ilgili sicile kaydedilmesi ve bültende yayımlanması için belirtilen bilgi ve belgelerle EPATS sistemi üzerinden Kuruma başvuruda bulunulması ve sicile kayıt ücretinin ödenmesi gerekiyor.
8 - TÜRKPATENT'e yapılan başvurularda hangi alanlar ön plana çıkıyor?
Kuruma yapılan patent başvurularında, sağlık alanına yönelik projeler başı çekerken, ikinci sırayı güvenlik ve çevre odaklı buluşlar aldı. Ayrıca, vatandaşların hayatına dokunan, gündelik yaşamı kolaylaştıran icatlara yönelik başvurular da dikkati çekti.
9 - Patent alan kişiye, bu hak neler sağlar?
Patent hakkı sahibi, buluşun yeri, teknoloji alanı ve ürünlerin ithal veya yerli üretim olup olmadığı konusunda herhangi bir ayırım yapmaksızın, patent hakkından yararlanır. Patent, sahibine pazarlama ve rekabet avantajı, yasaklama ve durdurma yetkisi, lisans verme (kazanç elde etme), devretme (satma), uluslararası koruma (rüçhan) ve ticari tekel olma haklarını sağlıyor.
10 - Türkiye, uluslararası arenada patent alanında kaçıncı sırada yer alıyor?
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü'nün (WIPO), geçen yıl 24 uluslararası patent otoritesi arasında hazırladığı 1844 raporla, Türkiye dünyada 9. sırada yer aldı. Ayrıca, Türkiye yerli patent başvurularında, dünya sıralamasında 12. sırada konumlanmış durumda.
Öte yandan, Türk Patent ve Marka Kurumu ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) işbirliğiyle yürütülen dijital dönüşüm projesi kapsamında, yapay zeka ve otomasyonun, gelecekte patent süreçlerinde daha etkin kullanılması planlanıyor.
