Kesik yaprak karıncası, bilimsel adıyla Atta cephalotes, Orta ve Güney Amerika ormanlarında yaşayan, gelişmiş sosyal yapısıyla dikkat çeken bir karınca türüdür. Adını, büyük işçi karıncaların ağaçlardan yaprak kesip kolonilerine taşımalarından alır. Ancak bu yapraklar yeme amaçlı değil; asıl kullanım amacı çok daha şaşırtıcıdır: mantar üretimi.
Kesik yaprak karıncaları, kolonilerinde adeta tarım uygular. Kesilen yaprak parçaları koloninin içindeki özel mantar bahçelerine taşınır. Burada, bu yaprakların üzerinde özel bir mantar türü yetiştirilir ve koloninin temel besin kaynağı bu mantar olur. Karıncalar mantarları hem üretir hem de zararlılardan korur. Bu yönüyle Atta cephalotes, dünyada tarım yapan ilk hayvanlardan biri olarak kabul edilir.
Bir kolonide milyonlarca birey yer alabilir ve her biri farklı görevlerde bulunur. Asker karıncalar koloniyi korurken, işçi karıncalar mantar bahçesiyle ilgilenir ya da yaprak taşır. Kraliçe ise tek üreme görevlisi olarak koloninin sürekliliğini sağlar.
Kesik yaprak karıncaları, ekosistemde toprak havalandırması, bitki döngüsüne katkı ve orman zeminindeki biyolojik çeşitliliği sürdürme açısından da büyük rol oynar.
Doğanın bu küçük bahçıvanları, hem biyoloji hem de ekoloji dünyasında ilgiyle incelenen canlılar arasında yer almaktadır.
