Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkan yardımcısı Prof. Dr. Mevlüt Karakaya, TBMM Genel Kurulu’nda Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesi üzerine konuştu. MHP'li Karakaya, bütçenin yasamanın yürütme üzerindeki bütçe ve denetim hakkının kullanıldığı en kapsamlı ve bütüncül araç olduğunu ifade etti.
Bütçe hakkının tarihsel kökenlerine değinen Karakaya, bu kavramın toplumların demokratik olmayan rejimlere karşı verdiği demokrasi mücadelesinin bir sonucu olarak ortaya çıktığını belirtti. Bütçe hakkı fikrinin 1215 yılında Magna Carta’nın Kral John tarafından imzalanmasıyla başladığını, parlamentoların gelişmesiyle birlikte “bütçe hakkı” olarak kavramlaştığını hatırlatan Karakaya, günümüz demokrasilerinde erkler ayrılığı çerçevesinde bu hakkın farklı bir boyut kazandığını söyledi. Mutlak monarşiye karşı elde edilen bütçe hakkının, seçilmiş iktidarların maliye politikası oluşturma ve uygulama yetkisini zedelememesi gerektiğini vurgulayan Karakaya, bu dengenin çağdaş demokrasilerde en çok tartışılan başlıklardan biri olduğuna dikkat çekti.
Dünya genelindeki bütçe krizlerine de değinen Karakaya, büyük ekonomilerde dahi ciddi bütçe sorunları yaşandığını ifade etti. ABD’de yaşanan son bütçe krizinin, dünyanın en büyük ekonomisinde bile bütçenin siyasete esir olabildiğini gösterdiğini belirten Karakaya, borçlarını ödeyip ödeyemeyeceğini belirli aralıklarla tartışmak zorunda kalan, devleti kapatan, kamu çalışanlarına maaş ödeyemeyen ve küresel piyasalarda güvensizliğe yol açan tek ülkenin ABD olduğunu söyledi. Buradaki temel sorunun gelir-harcama dengesinden ziyade siyasi kutuplaşma ve kısa vadeli hesaplar olduğunun altını çizdi.
Karakaya, sadece ABD’de değil; Birleşik Krallık, Fransa ve Japonya gibi ülkelerde de benzer tıkanmaların yaşandığını, bunun bütçelerin giderek siyasi krizlere dönüştüğünü gösterdiğini dile getirdi. Bir bütçenin parlamentoda kabul edilmemesinin, sebebi ne olursa olsun, bir siyasi krizin başlangıcı anlamına geldiğini vurgulayan Karakaya, bu durumun hükümetlerin iktisat ve maliye politikalarını uygulamasını ciddi şekilde zorlaştırdığını ifade etti.
Bu nedenle bütçe hakkı ile maliye politikası uygulama hakkı arasında optimum bir denge kurulmasının zorunlu olduğunu belirten Karakaya, parlamentonun belirlediği sınırlar dâhilinde, bütçe kompozisyonu içinde değişiklik yapma yetkisinin tanınmasının, genelde iktisat politikası, özelde ise maliye politikası uygulama hakkının doğal bir gereği olarak görüldüğünü söyledi. Ancak tüm bu süreçlerin anayasal ve yasal çerçevesinin net biçimde çizilmesi gerektiğini vurgulayan Karakaya, parlamentonun bütçe hakkının fiilen ya da hukuken etkisiz hâle getirilmesine kesinlikle izin verilmemesi gerektiğini ifade etti.
Bütçenin; hazırlık ve teklif, yetkilendirme ve onay, uygulama ve denetim olmak üzere bir işlemler silsilesinden oluştuğunu dile getiren Karakaya, her bir aşamanın kendi sınırları içinde ayrı bir bütçe hakkı doğurduğunu belirtti. Bütçeyi hazırlama, teklif etme ve uygulama hakkının yürütmeye ait olduğunu; teklif edilen bütçeyi değiştirerek ya da olduğu gibi millet adına onaylama, kanunlaştırma ve daha sonra uygulama sonuçlarını denetleme hakkının ise parlamentoya ait olduğunu vurguladı. Sayıştay raporları ile Kesin Hesap Kanun Teklifi’nin, parlamentonun denetim hakkını kullanmasının en somut araçları olduğunu ifade etti.
Milliyetçi Hareket Partisi olarak TBMM’de bir Kesin Hesap Denetim Komisyonu kurulmasını talep ettiklerini hatırlatan Karakaya, bu isteğin Plan ve Bütçe Komisyonu’nun iş yoğunluğundan kaynaklanmadığını, bütçe hakkının layıkıyla kullanılmasına yönelik bir ihtiyaçtan doğduğunu söyledi. Kesin Hesap Kanun Tekliflerinin, parlamentonun hükümeti denetleme işlevinin en önemli araçlarından biri olmasına rağmen bütçe görüşmeleri sırasında yeterli ilgi ve dikkati görmediğini ifade etti.
Konuşmasında temsili demokrasiye de değinen Karakaya, bütçe hakkının gereği gibi kullanılabilmesi için temsilde adaletin sağlanmasının büyük önem taşıdığını vurguladı. Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi’ne geçişin ardından oluşan parlamentolarda temsilde adaletin tarihinin en yüksek seviyesine ulaştığını belirten MHP'li Karakaya, bu durumun bütçe hakkının daha etkin ve sağlıklı biçimde kullanılmasına önemli katkı sunduğunu ifade etti.
#TBMM#TBMMGenelKurulu#HazineMaliyeBakanlığı
— Prof. Dr. Mevlüt KARAKAYA🇹🇷 (@KarakayaMevlut) December 15, 2025
MHPli Karakaya: "Merkezi Yönetim Bütçesi; bir ülkenin ekonomik, sosyal ve mali önceliklerini somutlaştıran, adalet anlayışını ve gelecek vizyonunu ortaya koyan, aynı zamanda yasamanın yürütme üzerindeki bütçe ve denetim hakkının… pic.twitter.com/h5OGCG56zO
