İstanbul (AA)- Türkiye'de son günlerde bazı yayıncıların, yurt dışı merkezli küresel çaptaki "Key Drop" adlı dijital platformlardaki oyunlar üzerinden takipçilerini kumara teşvik ettiği gerekçesiyle soruşturmalar başlatılırken, Adli Bilişim Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık ve Bilişim Hukuku Derneği Başkanı Kürşat Ergün, bu konuyla ilgili teknik ve hukuki değerlendirmelerde bulundu.
Prof. Dr. Kırık, Key Drop'un oyuncuların rastgele oyun içi birtakım eşya kazanabileceği sanal kasa açma sitelerinden biri olduğunu söyledi.
Bu platformların genellikle "Steam" gibi oyun ekosistemlerine entegre çalıştığını ancak bağımsız şekilde faaliyet gösterdiğini aktaran Kırık, "Kullanıcı, gerçek para karşılığında 'anahtar' ya da kredi alır ve bu krediyle bir 'kasa' açar. İçinden çıkacak ödül tamamen şansa bağlıdır. Kullanıcı eğer şanslıysa değerli eşya kazanabilir ama çoğu zaman daha düşük değerde eşyayla karşılaşılır." dedi.
Kırık, bu tür sistemlerin şansa dayalı oldukları için kumar kategorisine girdiklerine dikkati çekerek, "Bahis ise genellikle bir spor ya da olay sonucu üzerine para yatırmakla ilişkilidir. Key Drop gibi sitelerde bir sonucu tahmin etmiyorsunuz, sadece para verip rastgele bir sonuç alıyorsunuz. Bu da kumarın temel tanımıdır. Ancak birçok ülkenin yasal sisteminde bu siteler gri alanda kalır çünkü 'Oyun içi eşya kazanılıyor, para değil.' denilerek denetimden kaçılabiliyor." ifadelerini kullandı.
"Bu siteler, açılan kasalardan kazanılan item'lerin değerinden çok daha fazlasını kullanıcıdan topladığı için ciddi kar elde eder." diyen Prof. Dr. Kırık, "Yani 10 dolarlık bir kasadan genellikle 2-3 dolarlık ürün çıkar. Kullanıcılar çoğu zaman kredi kartı, PayPal, kripto para ya da Steam cüzdan kodlarıyla para yatırıyor. Çekim işlemleri ise ya doğrudan yapılmıyor ya da yalnızca ürün takasıyla sınırlı kalıyor. Bu da kullanıcıyı sitede tutarak daha fazla harcama yapmasına neden oluyor." şeklinde konuştu.
"Gençlerde bağımlılık riski doğuruyor"
Kırık, Key Drop gibi platformların oyunlaştırma üzerine kurulu sistemler olduğuna vurgu yaparak, "Renkli kutular, sürükleyici animasyonlar, zamanlı teklifler ve kazanç illüzyonu kullanıcıda dopamin salınımını tetikliyor. Tıpkı bir slot makinesi gibi kazanma anı heyecanı yaratılıyor ve bu tekrar tekrar yaşanmak isteniyor. 'Bir dahakine daha iyisi çıkacak.' düşüncesiyle kullanıcı kendini kontrol edemez hale gelebiliyor. Bu da özellikle gençlerde bağımlılık riskini doğuruyor.'' değerlendirmesinde bulundu.
Bu sitelerin hedef kitlesinin genellikle 12-25 yaş arası oyuncular olduğunu aktaran Kırık, özellikle ergenlik çağındaki çocukların hem oyunlara olan ilgileri hem de sosyal medyada gördükleri içeriklerle bu sitelere yönlendirildiğine işaret etti.
Kırık, YouTube ve Twitch yayıncılarının sponsorlu videolarla bu sistemleri tanıttığını belirterek, "Bazen yaş sınırına uymadan 'bedava kasa kodları' dağıtılıyor. Bu da çocukların ilgisini çekiyor ve onları siteye yönlendiriyor. Denetimsizlik burada büyük açık doğuruyor." dedi.
Ailelerin ilk yapması gereken şeyin, çocuklarının oynadığı oyunları ve bu oyunlara entegre siteleri takip etmek olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Kırık, "Bilgisayar ve mobil cihazlara ebeveyn denetimi yazılımları kurulmalı. Özellikle DNS filtreleme ya da güvenli mod eklentileriyle bu tür sitelere erişim engellenebilir. Okullar da bilişim laboratuvarlarında bu tür alan adlarını engelleyen güvenlik duvarları kullanmalı. Ayrıca, dijital farkındalık eğitimleri verilmeli; çocuklara bu sistemlerin ne kadar tehlikeli olduğu anlatılmalı. Sadece teknik değil, bilinç düzeyinde de önlem alınmalı." uyarılarında bulundu.
"Yasa dışı bahsi özendirme kapsamında değerlendirilebilir"
Kürşat Ergün ise şu an dünya üzerinde en fazla oynanan oyunlardan birinin "CS:GO" olduğunu, bu oyunda karakterin kullandığı eşyayı değiştirmek, geliştirmek, satmak ya da takas etmek için Key Drop platformuna girip üye olarak para yatırılması gerektiğini söyledi.
Yatırılan para karşılığında buradan kasa ya da sanal eşya alındığını aktaran Ergün, "Açılan kasalardan çıkan sanal eşya ise tamamen rastgele şekilde yerleştirilmiştir. Yani kasalardan değersiz, çok fazla bulunan ya da değerli, nadir bulunan eşya çıkabilmektedir. Çıkan eşya da yine bu platform üzerinden takas yapılabilmekte ya da satılabilmektedir." dedi.
Ergün, oyun platformlarında yayın yapan bir kısım yayıncıların bu platformların sponsorluğunda çekilişler gerçekleştirdiğini belirterek, şöyle devam etti:
"Yayıncılar, izleyicilerine ve takipçilerine, Key Drop platformuna belli ücret yatırmaları karşılığında, verilecek kodlar kullanılarak, sistemin de kendilerine belli ücret tanımlayacağını belirtmekte ve ellerinde bulunan nadir eşyadan bazılarını bu şekilde Key Drop'a kaydolan yahut kutu açılımı yaptıranlara çekilişle hediye edeceklerini belirtmektedirler. Bu haliyle de ülkemizde izinli yapılması gereken çekiliş faaliyeti izinsiz ve yasa dışı olarak yapılmakta, Key Drop sistemine kaydolan ve para yatıranların sayısı artmaktadır. Bu da yasa dışı bahsi özendirme kapsamında değerlendirilebilir."
Ergün, çocukların bu sistemlerden korunması için ailelere ve okul yönetimlerine şu tavsiyelerde bulundu:
"Bu noktada ebeveynler, çocuklarının oyun oynayacağı saatleri ve oyunları belirlemeli ve kurallar koymalıdır. Oyun oynanan cihazlar ortak alanda bulundurulmalı, ebeveynler tarafından izlenebilmelidir. Ebeveynler, çocukları bağımlılık yaratabilecek ve bahis görünümlü oyunlardan uzak tutmalıdır. Ebeveynler ve okul yönetimleri, çocukları çevirim içi oyunlar dışında çeşitli aktivitelere yönlendirmeli, bu anlamda etkinlikler düzenlemelidir. Ebeveynler ve okul yönetimleri, zararlı oyun sitelerine erişimi güvenli internet kapsamında sınırlandırmalıdır."
