Son yıllarda hayata geçirilen doğalgaz boru hattı projeleri, sadece Türkiye’nin enerji güvenliğini artırmakla kalmıyor; aynı zamanda Avrupa’nın enerji arzı açısından da kritik rol oynuyor.
Rusya, Azerbaycan, İran ve Orta Asya’dan gelen gazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması, Ankara’ya jeopolitik avantaj kazandırıyor. Avrupa Birliği’nin Rus gazına bağımlılığı azaltmak istemesi, Türkiye’yi daha da önemli bir transit ülke haline getiriyor.
Türkiye’deki başlıca doğalgaz boru hatları:
Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP): Azerbaycan’ın Hazar Denizi’ndeki Şahdeniz 2 sahasından çıkan doğalgazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyan bu hat, Güney Gaz Koridoru’nun omurgasını oluşturuyor. Yılda yaklaşık 16 milyar metreküp gaz taşıma kapasitesine sahip.
TürkAkım: Rusya’dan Karadeniz altından Türkiye’ye doğrudan ulaşan bu hat, iki ayrı kol halinde ilerliyor. Bir kol Türkiye iç tüketimi için, diğeri ise Balkanlar üzerinden Avrupa’ya gaz iletimi sağlıyor.
Mavi Akım: Rusya ile Türkiye arasında 2003’te devreye alınan bu hat, Karadeniz altından geçen ilk büyük doğalgaz boru hattı olma özelliği taşıyor. Sadece Türkiye iç pazarına gaz sağlıyor.
Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) Hattı: Azerbaycan’dan Türkiye’ye uzanan bu boru hattı, TANAP’tan önce faaliyete geçmişti. Şahdeniz sahasından gelen doğalgazın Türkiye’ye ulaşmasını sağlıyor.
İran-Türkiye Boru Hattı: 1996 yılında devreye giren bu hat, İran’dan Türkiye’ye doğalgaz taşıyor. Ancak yaptırımlar ve teknik arızalar nedeniyle zaman zaman kesintilere uğruyor.
Irak-Türkiye Doğalgaz Projesi: Henüz tam olarak faaliyete geçmemiş olsa da, Kuzey Irak’taki doğalgaz rezervlerinin Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştırılması planlanıyor. Bu proje, Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefi açısından kritik önem taşıyor.
Türkiye'nin hedefi yalnızca bir geçiş ülkesi olmak değil, aynı zamanda doğalgazın fiyatlandığı ve dağıtıldığı bir "enerji ticaret merkezi" haline gelmek. İstanbul Finans Merkezi ve Enerji Borsası gibi yapılar, bu hedefe yönelik adımların bir parçası olarak değerlendiriliyor.
Ayrıca, Karadeniz’de keşfedilen yerli doğalgaz rezervlerinin 2023 itibarıyla sisteme entegre edilmeye başlanması, Türkiye’nin enerji denkleminde tüketici kimliğinin yanı sıra üretici konumuna da geçebileceğini gösteriyor.
Sonuç olarak, Türkiye'nin doğalgaz boru hatları ağı ve yeni enerji stratejileri, sadece ülke ekonomisi açısından değil, bölgesel ve küresel enerji dengeleri açısından da belirleyici rol oynuyor.
