Kutsal yerler üzerindeki hak iddiaları ile başlayan gerilim, kısa sürede büyük devletlerin müdahil olduğu bir savaşa dönüştü. Rusya'nın Osmanlı topraklarına yönelik genişleme planlarına karşı, Batılı güçler bu kez Osmanlı'nın yanında yer aldı.
Savaşın Fitili Nasıl Ateşlendi?
Kırım Savaşı'nın görünürdeki nedeni, Kudüs’teki kutsal yerlerin kontrolü meselesiydi. Ortodoksların hamisi olarak hareket eden Rusya, Osmanlı’dan ayrıcalıklar talep etti. Osmanlı reddetti. Bunun üzerine Rus orduları Eflak ve Boğdan’ı işgal etti.
Bu işgal, "Avrupa'daki güç dengesi bozuluyor" gerekçesiyle İngiltere ve Fransa’nın müdahalesine yol açtı. Böylece Osmanlı, Batılı müttefikleriyle birlikte Rusya'ya karşı cephe aldı.
Kırım’da Kan, Avrupa’da Hesap
-
Kırım Cephesi, savaşın ana odak noktası oldu.
-
1854’te İngiliz, Fransız ve Osmanlı birlikleri Kırım’a çıkarma yaptı.
-
1855’te Sivastopol kuşatıldı ve uzun süren çarpışmalar sonunda Rusya geri çekilmek zorunda kaldı.
-
Karadeniz donanması, çatışmalarda kritik rol oynadı.
-
Aynı dönemde Kafkaslar ve Tuna Boyu’nda da sert çatışmalar yaşandı.
Savaşın Modern Yüzü: İlkler Çağı
Kırım Savaşı, aynı zamanda modern savaş teknolojilerinin ve uygulamalarının öncüsü oldu:
-
Telgraf ilk kez savaşta aktif olarak kullanıldı.
-
Savaş muhabirliği ve cephe gazeteciliği bu dönemde gelişti (örnek: The Times gazetesi).
-
Florence Nightingale, hemşirelik mesleğini modernleştirdi; hijyenin önemi anlaşıldı.
-
Buharlı savaş gemileri ve modern topçuluk, savaşın gidişatını belirledi.
Paris Antlaşması (1856): Osmanlı Masada Kazandı
Savaş, 30 Mart 1856’da imzalanan Paris Antlaşması ile sona erdi. Antlaşmaya göre:
-
Rusya, Karadeniz'de savaş gemisi bulunduramayacak, donanması sınırlandırılacaktı.
-
Osmanlı İmparatorluğu'nun toprak bütünlüğü garanti altına alındı.
-
Osmanlı Devleti, ilk kez bir Avrupa devleti olarak uluslararası hukukta resmen tanındı.
-
Eflak ve Boğdan Osmanlı egemenliğinde kalmaya devam etti, ancak özerk yapılar güçlendirildi.
Sonuç: Zafere Rağmen Geçici Bir Soluk
Kırım Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu açısından diplomatik ve siyasi bir başarıydı. Ancak savaşın getirdiği “Batı’nın desteği” zamanla bağımlılık ilişkisine dönüştü. Bu destek, ilerleyen yıllarda Osmanlı'nın kendi kararlarını alma yetisini zayıflatacak bir süreci tetikledi.
Rusya ise mağlubiyetin ardından iç reformlara yöneldi ve Karadeniz’deki yenilgisini birkaç on yıl içinde dengelemeyi başardı.
Kırım Savaşı, görünüşte Osmanlı'nın lehine sonuçlansa da, aslında Avrupa'nın Osmanlı üzerindeki nüfuzunun derinleştiği bir dönemin başlangıcı oldu.
