Almanya için bir teslimiyet belgesi niteliğinde olan Versailles Antlaşması, “barış” adı altında sert bir intikam politikası olarak tarihe geçti. Hatta birçok tarihçi, bu antlaşmayı İkinci Dünya Savaşı'nın zeminini hazırlayan anlaşma olarak tanımlar.
Versailles Antlaşması Ne Getirdi, Ne Götürdü?
🔹 Almanya’ya Ağır Yükümlülükler:
-
Tazminat: Almanya, İtilaf Devletleri’ne 132 milyar altın mark tutarında savaş tazminatı ödemeye mahkûm edildi.
-
Toprak Kayıpları: Alsace-Lorraine bölgesi Fransa’ya verildi; Polonya’ya toprak verildi; Ren bölgesi askerden arındırıldı.
-
Askerî Sınırlama: Almanya’nın ordusu 100.000 askerle sınırlandırıldı, hava kuvvetleri tamamen kaldırıldı, donanması küçültüldü.
-
Sömürge Kaybı: Almanya, tüm denizaşırı sömürgelerini kaybetti. Bu topraklar, İngiltere ve Fransa arasında paylaşıldı.
-
Savaş Suçu: Almanya, savaşın tek sorumlusu ilan edildi (Madde 231 – Savaş Suçu Maddesi).
🔹 Yeni Sınırlar, Yeni Devletler:
-
Osmanlı, Avusturya-Macaristan ve Almanya'nın çöken imparatorluklarının ardından yeni devletler ortaya çıktı: Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya gibi.
-
Osmanlı toprakları, henüz Sevr Antlaşması imzalanmasa da, Versailles görüşmelerinde paylaşılmıştı bile.
Barış Konferansı ve “Dörtlü” Güç
Versailles Antlaşması, Paris Barış Konferansı kapsamında 32 ülkenin katılımıyla şekillendirildi. Ancak kararları büyük ölçüde dört lider verdi:
-
Georges Clemenceau (Fransa): Almanya’yı zayıflatma konusunda en katı tutumu savundu.
-
David Lloyd George (İngiltere): Almanya’yı cezalandırmak isterken ekonomik dengenin korunmasından yanaydı.
-
Woodrow Wilson (ABD): “14 Nokta”sı ile barış ve halkların kaderini tayin hakkı ilkesini öne çıkardı.
-
Vittorio Orlando (İtalya): Savaş öncesi vaat edilen toprakları talep etti.
Ancak ABD Başkanı Wilson’ın önerdiği Milletler Cemiyeti fikri, antlaşmayla birlikte hayata geçse de, ironik biçimde ABD Senatosu Versailles Antlaşması’nı ve Cemiyeti onaylamadı. ABD bu yapıdan dışarda kaldı.
Barış mı, Kırgınlık mı? Versailles’ın Gölgesi
Versailles Antlaşması, kısa vadede savaşı sona erdirmiş görünse de, aslında Alman toplumunda büyük bir öfke ve aşağılanma hissi yarattı. Ekonomik çöküş, işsizlik, hiperenflasyon ve ulusal gururun kırılması, Almanya’da radikal siyasi akımların yükselmesine zemin hazırladı.
🔻 Bu atmosfer, sadece 14 yıl sonra Adolf Hitler'in iktidara yürüyüşünü mümkün kıldı.
🔻 Versailles Antlaşması, bir barış belgesi olmaktan çok, gelecekteki çatışmanın tohumlarını eken bir belge olarak tarihe geçti.
Versailles Antlaşması Hakkında 5 Kritik Gerçek
-
Versailles Sarayı’nda imzalandı – 1871’de Almanya İmparatorluğu da burada ilan edilmişti; Fransa, sembolik bir intikam aldı.
-
“Savaşın suçlusu” maddesi, Almanya’nın ulusal kimliğinde büyük bir kırılma yarattı.
-
Milletler Cemiyeti kuruldu, ancak en büyük destekçisi ABD Cemiyete katılmadı.
-
Yeni sınırlar, Orta Avrupa’da birçok etnik çatışmayı tetikledi.
-
Barış değil, geçici bir ateşkes niteliği taşıdı – 20 yıl sonra İkinci Dünya Savaşı başladı.
Sonuç: Versailles, Bir Barış mıydı? Yoksa Yeni Bir Savaşın Başlangıcı mı?
Versailles Antlaşması, kağıt üzerinde Birinci Dünya Savaşı’nı sona erdirdi. Ancak şartların ağırlığı, kapsayıcılıktan uzak yapısı ve galiplerin intikamcı tutumu, Avrupa'da sürdürülebilir bir barış ortamının oluşmasını engelledi.
Almanya’yı zayıflatmayı hedefleyen bu belge, ironik bir şekilde Almanya’nın en radikal ve savaşçı rejiminin güçlenmesine yol açtı. Tarihçiler, Versailles’ı sıklıkla “bir barıştan çok, başka bir savaşın provası” olarak yorumlar.
